نحوه ساخت بلوک سیمانی سبک، مرور استانداردها
بلوک‌های بتنی معمولا دارای وزن ویژه ۲۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب هستند. امادر بحث نمونه‌های «سبک»، این وزن باید حداکثر حدود 1700 کیلوگرم بر متر مکعب باشد (1680 به طور دقیق). عاملی که وزن این قطعات را کاهش یا افزایش می‌دهد، بتنی است که در روش ساخت بلوک سبک به کار می‌رود.
به همین دلیل در ساخت این بلوک‌ها، از پوکه‌های معدنی و صنعتی علاوه بر سایر مواد اولیه (سیمان، سنگدانه و آب) استفاده می‌شود. نکته مثبت اینجاست این مواد با وجودی که وزن قطعات را پایین می‌آورند، مقاوت‌اش را آنقدرها تحت تاثیر قرار نمی‌دهند.
موضوع مهم در روش ساخت بلوک سیمانی سبک این است که قطعات تولیدشده (جدا از نوع و کارکردشان) باید از نظر ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی با چیزی که در مشخصات فنی خصوصی، نقشه‌ها و دیگر مدارک پیمان آمده، مطابقت داشته باشند.
مثلا در نحوه ساخت بلوک سبک دیواری، ویژگی‌ها و روش‌های آزمایش محصول نهایی باید با استاندارد شماره 70، استاندارد شماره 2909 و هر استاندارد دیگری که تا انعقاد پیمان درباره این قطعات در کشور تدوین یا تجدیدنظر شود، مطابقت داشته باشد.
جالب است بدانید در آن مواردی که استاندارد ملی تنظیم و تدوین نشده است، برای نحوه ساخت بلوک سیمانی سبک باید طبق استانداردهای ISO (سازمان بین‌المللی استاندارد) عمل کرد. در صورت نبود آن هم باید به ترتیب طبق استانداردهای ASTM (ایالات متحده)، BS (بریتانیا) و DIN (آلمان) عمل کرد.
استانداردهای مهم در روش ساخت بلوک سبک دیواری
اصولا نام این قطعات پیش ساخته که می‌آید، کاربردشان در دیوارچینی به ذهن متبادر می‌شود. اما همانطور که می‌دانید، بلوک‌های خاصی برای اجرای دودکش، نعل درگاه، جدول خیابانی و حتی پیاده‌روها هم موجود است.
به دلیل رواج بیشتر بلوک‌های دیواری، در اینجا به طور خاص تعدادی از استانداردهای مهم آنها را مرور می‌کنیم. علاوه بر استاندارد ملی شماره 70 سال 57، طریقه ساخت بلوک سیمانی سبک باید این پیش‌نیازها را هم داشته باشد:
- وزن ویژه بلوک سبکدانه باید بین ۱۲۰۰ تا ۱۴۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب باشد.
- به طور کلی، بلوک‌ها توخالی در ابعاد 40*15*20 و 40*10*20 ساخته می‌شوند (البته بنا به توافق بین خریدار و تولیدکننده، می‌توان آنها را در ابعاد دیگری هم تولید کرد).
- سطوح آنها باید چسبندگی کافی با ملات داشته باشد. البته اگر خرید بلوک بتنی را از «شهرآرا» انجام دهید، احتیاجی نیست نگران این موارد باشید. چون بلوک‌های ما بدون گچ و خاک قابل اجرا هستند.
- صرف نظر از روش ساخت بلوک سبک، آنها باید کاملا سالم و بدون عیب و ایراد باشند. تلورانس ابعادی قابل قبول برای آنها 2 میلی‌متر برای عرض و 5 میلی‌متر برای طول و ارتفاع است. این ارقام برای بلوک‌های ما از 1 میلی‌متر فراتر نمی‌رود.
- مقاومت فشاری بلوک سیمانی برای سه نمونه باید حداقل 70 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (در سطح کل) باشد. حداقل مقاومت فشاری یک نمونه هم باید حداقل 55 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.
- حداکثر میزان جذب آب باید 30 کیلوگرم بر متر مکعب باشد.
اولین موردی که باید به آن توجه کرد همان استاندارد شماره 70 است. چون مشخصات مواد اولیه، روش ساخت، مراقبت و خشک کردن بلوک‌ها را شامل می‌شود.
طرح‌های اختلاط ساخت بلوک سبک با پوکه
روش ساخت بلوک سبک با پوکه بسیار رایج است. این موادِ فوقِ سبک وزن مرده ساختمان را کاهش می‌دهند، مقاومت سازه را بالا می‌برند، و البته هزینه را هم کاهش می‌دهند.
طرح اختلاط را به سه روش می‌توان جلو برد:
- روش حجمی: در این روش ابتدا حجم آب، سیمان و پوکه تعیین شده، و طبق فرمول حجمی بتن ساخته می‌شود. بتن تولیدشده به این روش نسبت به سایر بتن‌ها سبک‌تر است. این روش راحت، سریع و بسیار پرکاربرد است.
- روش حجم مطلق: اینجا حجم آب، پوکه و سیمان مشخص شده، و وزن ماسه و سطح خشک با توجه به فرمول حجم مطلق به دست می‌آید. در واقع این فرمول برای محاسبه وزن و حجم بتنی که ساخته می‌شود کاربرد دارد.
- روش وزنی (فاکتور چگالی): در این روش چگالی ذرات جداگانه محاسبه شده، و میزان رطوبت هم در تولید بتن در نظر گرفته می‌شود. فاکتور چگالی در روش ساخت بلوک سبک چندان مناسب نیست، و در اصل برای تولید بلوک‌های نیمه‌سبک کاربرد دارد.
2 روش ساخت بلوک سیمانی سبک
سه روش کلی برای ساخت این قطعات وجود دارد:
روش سنتی
در این روش، ابتدا مواد اولیه با نسبت‌های دقیق با هم ترکیب می‌شوند. پس از پایان میکس، مخلوط در قالب‌های آماده ریخته شده، و پس از زمان مشخصی بلوک‌ها از قالب‌ها خارج می‌شوند.
در همین مرحله از مواد افزودنی‌ای مانند رقیق‌کننده، ضد یخ و … برای افزایش طول عمر قطعات (مخصوصا سطح آنها) استفاده می‌شود. البته برای اینکار می‌توان صرفا نسبت آب به سیمان را کاهش داد.
در روش قالب درجا مخلوط در قالب‌ها ریخته شده و با قرار دادن در نوار نقاله تحت ویبره قرار می‌گیرد. نکته حیاتی در این روش پوشانده نشدن بلوک با آب است. اینکار در روش ساخت بلوک سبک مقاومت قطعه‌ها را کاهش می‌دهد.
روش پرسی (خشک و تر)
در روش پرس خشک (روش استفاده شده در کارخانه خود ما) دستگاه بلوک زنی به روش یک‌لایه یا دولایه قطعات را تولید می‌کند. پس از ریختن لایه اول، برای مدتی کوتاه فشاری 10 تنی به آن وارد می‌شود. پس از افزودن لایه دوم هم فشاری 10 تنی برای مدتی بیشتر همراه با ویبره به بلوک وارد می‌شود.
مزیت نحوه ساخت بلوک سبک به روش دولایه، کاهش کاهش هزینه‌های خط تولید، تولید انبوه بلوک‌ها به طور همزمان و صرفه‌جویی در زمان است. به دلیل دولایه بودن این بلوک‌ها می‌توان رنگ مدنظر را به مواد لایه بیرونی هم اضافه کرد.
در روش پرس تر، بتن با اسلامپ ریزشی در قالب‌های آماده ریخته می‌شود. پس از پر شدن قالب‌ها، مقدار قابل توجهی از آبِ مخلوط با فشار 500 تنی کشیده می‌شود. به همین دلیل قطعات پرس تر بسیار محکم هستند، ظاهری صاف‌تر دارد، در برابر سایش و جذب رطوبت مقاوم‌ترند، و فشار و ضربه را هم بهتر تحمل می‌کنند.
3 روش عمل‌آوری در نحوه ساخت بلوک سبک
پس از پایان طریقه ساخت بلوک سیمانی سبک و آماده شدن قطعات مرطوب، به سه روش می‌توان آنها را عمل‌آوری کرد:
عمل‌آوری با آب
این روش معمولا زمانی کاربرد دارد که قطعات به شکل سنتی آماده می‌شوند. عمل‌آوری با آب در هوای گرم و خشک به راحتی و بدون تجهیزات خاص انجام می‌شود. تنها باید فضایی را برای بلوک‌ها در نظر گرفت، تا از تابش آفتاب، باد و باران در امان باشند. میزان آبپاشی برای حفظ رطوبت هم به شرایط جوی بستگی دارد، و حدود یک هفته طول می‌کشد.
عمل‌آوری با گرم کردن
اگر روش ساخت بلوک سبک برای تولید با حجم محدود را دنبال می‌کنید، این روش برای شما مناسب خواهد بود. چون این روش هم به تجهیزات و امکانات زیادی احتیاج ندارد.
در این روش بلوک‌ها در مقابل بخاری‌ای مجهز به بادبزن قرار می‌گیرند، و هوای گرم از بین آنها عبور می‌کند. اینجا هم باید پوششی برای حفظ گرما و رطوبت را تدارک دید.
عمل‌آوری با بخار آب
روش ساخت بلوک سیمانی سبک در تولیدات انبوه، این روشِ عمل‌آوری را می‌طلبد. این روش زمان عمل‌آوری را کاهش می‌دهد (حدود یک روز)، اما به اتاق‌های بخار و تجهیزات جانبی احتیاج دارد. درجه حرارت این اتاق‌ها تا ۸۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. افزایش و کاهش درجه حرارت قطعات به آرامی انجام می‌شود تا در حین عمل‌آوری رطوبت خود را از دست ندهند.
پس از پایان عمل‌آوری (به هر روشی) باید بلوک‌ها را به محلی دور از تابش مستقیم خورشید و وزش باد منتقل کرد، و به مدت سه هفته از آنها نگهداری کرد تا به طور یکنواخت خشک شوند.
اینکار، به عنوان آخرین مرحله از روش ساخت بلوک سبک، باید طوری انجام شود که رطوبت باقیمانده از دو درصد برای بلوک‌های با وزن مخصوص ۱۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب، و از پنج درصد برای بلوک‌های با وزن مخصوص کمتر از ۱۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب بیشتر نشود.
نحوه اجرای بلوک سیمانی خشک‌نشده یعنی جمع‌شدگی کار و ایجاد ترک، پس میزان رطوبت باقیمانده را جدی بگیرید.
مواد تشکیل دهنده بلوک سبک
بلوک سیمانی سبک که با نام بلوک پوکه‌ای نیز شناخته می‌شود؛ از پوکه معدنی تولید می‌شود. چگالی پایین پوکه معدنی باعث وزن کم بلوک‌ها می‌شود. در ادامه در مورد این نوع از سازه های سبک توضیحاتی کامل را ارائه می دهیم.همانطور که پیش‌تر گفتیم، از دو روش سنتی و پرسی می‌توان بلوک سبک تولید نمود. در روش نخست، پس از ترکیب دقیق مواد اولیه و میکس آنها، مخلوط مورد نظر به قالب‌های از پیش آماده شده منتقل می‌شود و در نهایت نیز مواد افزودنی مورد نیاز به آن اضافه می‌شود.
این در حالیست که در روش پرسی یا همان روش خشک و تر، بلوک سبک به روش یک لایه یا دولایه تولید می‌شود. به این صورت که بعد از ریختن لایه اول، فشاری ۱۰ تنی به آن وارد می‌شود. برای لایه دوم نیز همین پروسه صورت می‌گیرد. نکته حائز اهمیت این است که در صورت ساخت بلوک به هر روشی، مواد تشکیل دهنده آنها مشترک است. مواد تشکیل دهنده بلوک سبک عبارتند از:
- سیمان: اصلی‌ترین مواد مورد استفاده در تولید بلوک‌ها سیمان است که انواع مختلف با ویژگی‌های متفاوتی نیز دارند. برای مثال از سیمان مرکب و سیمان پرتلند سفید در ساخت بلوک‌های سفید استفاده می‌کنند.
- سبکدانه‌های مختلف: یکی دیگر از مهم‌ترین مواد پرکاربرد در این نوع مصالح، انواع سبکدانه‌ها مانند پوکه‌های معدنی، صنعتی و رس‌های منبسط شده می‌باشد. استفاده از این سبکدانه‌ها سبب وزن پایین، قابلیت عایق صوتی و حرارتی سازه می‌شود.
- آهک‌های ساختمانی
- شن، ماسه یا ترکیبی از آنها
- انواع گوناگون پودر سنگ
- افزودنی‌های شیمیایی
همچنین در شهرآرا بخوانید:
جدول بتنی پرسی
نکته: توجه داشته باشید که باید هر یک از مواد ذکر شده را با نسبت‌های کاملا دقیق و سنجیده شده استفاده نمود. زیرا در صورت کم و زیاد شدن نسبت‌ها سطح کیفیت و مقاومت بلوک‌ها به شدت کاهش می‌یابد که سبب خسارات جبران ناپذیری خواهد شد. از این رو پیشنهاد می‌کنیم برای خرید بلوک و بتن آماده در شیراز به یک فروشگاه معتبر مراجعه نمایید.
